Elham Baboli Bahmeh؛ Mohammad Ebrahim KHalifeh SHoshtari؛ Abbas Eghbaly؛ Ali Najafi Ivaki
المستخلص
فن كنايه به مثابه شگردِی ادبی محلِ اختلاف علمای بلاغت بوده و همواره به ارزش هنری – ادبی آن توجه کرده اند. پیامدهای اختلافِ نظر متفکران اسلامی پیرامون فن بلاغت تا حدی است که فخر رازی (ف: 606 هـ) با رویکردی عقلگرایانه، تعاریف پیچیده و چندگانه، آراء ذوق محور عبدالقاهر جرجانی (ف:471 هـ) را در مبحث کنایه ضعیف میداند. در پرتو ...
أكثر
فن كنايه به مثابه شگردِی ادبی محلِ اختلاف علمای بلاغت بوده و همواره به ارزش هنری – ادبی آن توجه کرده اند. پیامدهای اختلافِ نظر متفکران اسلامی پیرامون فن بلاغت تا حدی است که فخر رازی (ف: 606 هـ) با رویکردی عقلگرایانه، تعاریف پیچیده و چندگانه، آراء ذوق محور عبدالقاهر جرجانی (ف:471 هـ) را در مبحث کنایه ضعیف میداند. در پرتو اهمیت مسئله که اختلاف در روش تحقیقِ متفکران بلاغی است، مقاله حاضر میکوشد با رویکرد کیفی و روش استقرائی با تکیه بر مبحث دلالت عقلی، علاوه بر کشف روش فکری رازی به همسنجی و نقد اشکالاتِ وی بر جرجانی بپردازد. از نتایج تحقیق آن است که ریشه اختلاف رازی با شیخ در چند امر کلی همچون شیوه تفکر منطقی، روشهای استدلال متفاوت و تناقضگویی دیدگاه های فلسفی و ادبی رازی در بحث دلالتها است. رازی در متون فلسفی خود، پذیرای دلالت التزامی نیست؛ ولی در کتاب "نهایة الإیجاز في درایة الإعجاز" پذیرای این نوع دلالت است و دچار نوعی تناقض گویی میشود؛ بنابراین در گنجانیدن کنایه در چارچوب نظری خود موفق نبود. وی در اشکال بر شیخ، متأثر از اندیشه فلسفی خود است و با ذکاوت خاصی این امر را پنهان میدارد.
